Про Шумилов и Шумилино

ХТО ЗАСНАВАЎ ШУМІЛІНА?
Цяпер кожны горад, кожнае мястэчка імкнецца займець штосьці, што зробіць яго запамінальным, прыцягальным для турыстаў. Таму шукаюцца легенды і паданні пра заснавальнікаў, міфалагічных істот, нешта цікавае і забаўляльнае. Галоўнае, каб засталося ў памяці і на фатаздымках гасцей. Так ў Полацку, Давыд-Гарадку, Слуцку, Навагрудку, іншых беларускіх гарадах з’явіліся помнікі князям і князёўнам. У Лепелі пасяліўся помнік Цмоку-беларускаму дракону, у Бабруйску паставілі гаворачы помнік – бабру, у Шклове – агурку, якімі славяцца навакольныя мясціны. У Глыбокім у мінулым годзе паставілі помнік вішні і гэтак далей. Тэма гэтая ўзнікала ў нашым мястэчку не аднойчы. Але кожны раз так і сыходзіла безвынікова.
Чым жа адметнае Шуміліна? Што можна ўвекавечыць у нашым гарадку? Неяк традыцыйна галоўным аб’ектам з’яўляецца вакзал. І прасілася нешта, звязанае з вакзалам: ці то дзяжурны па станцыі, ці пасажыр, ці сустракаючыя (праважаючыя). Але нешта падобнае ўжо ёсць у іншых гарадах Беларусі. Паўтарацца наўрад ці варта.
А тут вызвалілася такая пляцоўка ў  самым цэнтры, побач з галоўнай плошчай. Адразу з’явілася думка – выдатнае месца для прыгожага сквера і помніка. А тэму для помніка падказаў візіт у Коласаўскі тэатр у Віцебску, дзе ў фае стаіць скульптура простага беларускага селяніна. І падумалася: хто ж, сапраўды, больш варты помніка, чым селянін – ад каго паходзім усе мы, хто заўжды карміў усіх, хто будаваў тую ж чыгунку (успомнім верш А. М. Някрасава). Тым больш, што даследчыкі лічаць, што назва

Шуміліна ідзе ад асабістага прозвішча ці імя – Шуміла. Хутчэй за ўсё з’явіўся спачатку хутар селяніна Шумілы, а ў сярэдзіне XIX стагоддзя была ўжо вёсачка Шуміліна. А што прозвішча гэта наша, шумілінскае, даказваюць сёняшнія Шумілы, Шумілавы, якія жывуць у раёне.
Бачу помнік селяніну-беларусу, які стаіць з сякерай каля пачатага зруба новай хаты – першай шумілінскай хаты, ці абапіраецца на саху – вядзе першую баразну. А можа проста стаіць селянін Шуміла і глядзіць навокал. Ці марыць ён, што праз дзве сотні гадоў тут будзе паселішча, чыгунка, цэнтр раёна? Можна прапаноўваць, але выбіраць і ствараць вобраз – гэта задача скульптара.
А яшчэ вельмі патрэбны новы, больш прасторны, спецыяльны будынак для раённага гісторыка-краязнаўчага музея, і лепшага месца для яго, чым як каля помніка заснавальніку райцэнтра – не бачыцца.
Сяргей ЕРМАЛАЕЎ.

ШУМІЛІНА – АД ШУМІЛАЎ?
На тэрыторыі нашага раёна прозвішчы Шумілы ці Шумілавы даволі распаўсюджаныя. Сем’яў з такімі прозвішчамі мы налічылі  каля двух дзясяткаў. Паколькі гэтыя прозвішчы аднакаранёвыя са словам Шуміліна, то, магчыма, у іх аднолькавыя паходжанні. Назва Шуміліна ўтварылася ад прозвішчаў Шуміла ці наадварот? А, можа, назва нашага гарадскога пасёлка і гэтыя прозвішчы не маюць нічога агульнага? Што думаюць наконт гэтага жыхары нашага раёна –  Шумілавы і Шумілы?
Большая частка рэспандэнтаў чэсна прызналася, што іх не вельмі цікавіць паходжанне прозвішча. Іншыя чыталі кнігу “Памяць. Шумілінскі раён” і ўпэўнены, што ў іхняга прозвішча і назвы гарадскога пасёлка аднолькавае паходжанне: напэўна, пайшло ад слова “шум”. Некаторыя вясковыя жыхары выказалі і свае цікавыя меркаванні. Напрыклад,  Мікалай Шуміла з вёскі Залессе Лаўжанскага сельсавета расказаў, што ягоныя карані – з в. Каралькі, што была калісьці ля Марынкіна. Менавіта ў гэтай вёсцы раней жылі Шумілы. І з такім прозвішчам была не адна сям’я. У суседніх вёсках жывуць людзі з падобнымі прозвішчамі – Шумковы, Шумскія, Шумінскія. А ў вёсцы Пабеда жыве Іван Цімафеевіч Шумілаў. Чалавек шаноўнага ўзросту, ён проста ўпэўнены, што ягонае прозвішча звязана з назвай Шуміліна.
Як нам расказалі жыхары навакольных вёсак,  даўней на тэрыторыі  Лаўжанскага сельсавета прозвішча Шуміла было распаўсюджана ў  в. Мясаедава. Менавіта адсюль карані перадавога механізатара ААТ “Лаўжанскае” Міхаіла Шумілы. Тут і зараз жывуць ягоныя бацькі – Ганна Станіславаўна і Леанід Міхайлавіч. Яны выказалі меркаванне, што хутчэй за ўсё  ад прозвішча Шуміла і ўтварылася назва Шуміліна.
Як высветлілася, людзі з прозвішчамі Шуміла ці Шумілаў жылі раней і ў іншых вёсках нашага раёна. Напрыклад, у Гародне. “Так, мае бацькі і дзяды родам з гэтай вёскі, – кажа Леанід Шумілаў з аграгарадка Башні. – Праўда, яны не расказвалі мне пра паходжанне нашага прозвішча. Але, я думаю, гэта проста аднакаранёвае слова з назвай пасёлка Шуміліна”.
Пяць сем’яў з прозвішчамі Шумілавы мы знайшлі і ў нашым гарадскім пасёлку. Але адкуль пайшло прозвішча, дакладна нам так ніхто і не растлумачыў. Некаторыя дзесьці чыталі, што такія прозвішчы былі распаўсюджаны на Русі яшчэ ў бытнасць Івана Грознага, што гэта было знатнае прозвішча – яго мелі многія свяшчэннікі. А вось Дзяніс Шумілаў з гарадскога пасёлка, які цікавіцца гісторыяй, расказаў карэспандэнтам раённай газеты, што слова “шуміла” раней азначала шумнае дзіця – ад гэтага і пайшлі прозвішчы з такім коранем.
“Вытокі майго прозвішча – з Кардона, –  кажа жыхарка Язвіна Наталля Шумілава. – Дакладна гісторыю паходжання прозвішча не ведаю, але мне здаецца, што пайшло яно ад мястэчка Шуміліна. І ад гэтага адчуваю своеасаблівую гордасць”.
Ларыса ЗАЙЦАВА.
Надрукавана ў №15 ад 25.02.2014 г.