Быў 1932 год, і газету назвалі “Ленінскі шлях”
24 студзеня газета “Герой працы” адзначыць сваё 85-годдзе. Колькі за гэты час падрыхтавана нумароў, колькі надрукавана экзэмпляраў – сёння і не падлічыш. У розныя часы газета выходзіла па-рознаму: і тры разы на тыдзень, і адзін, і два, у гады вайны зусім не выходзіла. Пра што пісала газета? Пра жыццё Шумілінскага раёна і краіны, пра людзей, пра мінулае і сённяшні дзень, пра мары і планы на будучае.
А пачыналася гэта гісторыя 24 студзеня 1932 года, калі ўбачыў свет першы нумар газеты “Ленінскі шлях” Сіроцінскага райкама КПБ і райвыканкама. Пазней газета мела назву “Сталінскі сцяг”, “Запаветы Ільіча”.
Разам з жыхарамі раёна газета перажыла калектывізацыю, Вялікую Айчынную вайну, адраджэнне народнай гаспадаркі.
У 1962 годзе Сіроцінскі раён быў ліквідаваны і газета не выдавалася. З 1966 года, пасля аднаўлення раёна, газета носіць назву “Герой працы”.
Дзясяткі людзей звязалі свой лёс з газетнай справай, дарылі раёнцы свой талент і сваю любоў. Як, напрыклад, былы друкар Варвара Мяркур’еўна Карпава.
“Чаму яны ўсе сядзяць і газету дзяўбуць?!”
Яна пазваніла і запрасіла ў госці. Прыходзьце, кажа, усёй рэдакцый. Як не пайсці? Ды не проста госці, а юбілей – 95. Пайшлі, праўда, утрох: рэдактар Сяргей Ермалаеў, Наталля Чарнічэнка ды я.
Яшчэ дзесяць гадоў таму, перад сваім 85-годдзем Варвара Мяркур’еўна сама прыходзіла да нас у рэдакцыю, цікавілася, хто новы прыйшоў у калектыў, як сёння робіцца газета, дзівілася, наколькі тэхнічна ўдасканаліўся працэс стварэння газеты. А на развітанне сказала, што свой юбілей прыйдзе адзначаць у рэдакцыю, з шампанскім. І прыйшла.
Варвара Мяркур’еўна на ты са сваімі гадамі. Якім цудам ёй ўдалося захаваць такі розум, такія мазгі – дзівімся.
Яна вялікая жартаўніца, наша Мяркур’еўна. Напэўна, і ў гэтым сакрэт яе даўгалецця і яркага ўспрымання жыцця. Ёй споўнілася 95 – на дзесяць гадоў больш чым раёнцы. А яна не губляе цікаўнасці да жыцця і ўспаміны яе напоўнены святлом і гумарам. Слухаць яе адно задавальненне.
Вось зноў яна ў тым далёкім 1938 годзе, ёй, 16-гадовай, патрэбна работа, і рэдактар газеты Сямён Міхайлавіч Кароткін – той самы, будучы праслаўлены камбрыг – згаджаецца ўзяць яе друкаром. Але ў штаце няма вакансіі і нейкі час ён выплачвае то 5, то 15 рублёў з уласнага ганарару. За гэты першы самастойны “хлеб” яна ўдзячна і сёння.
Рэдакцыя газеты перад вайной месцілася ў “галубятні” – так называлі пакой на другім паверсе цяперашняга райбыткамбіната. У “галубятні” стаялі два сталы, заваленыя газетамі і махоркай. А друкарня знаходзілася ў канцы вуліцы Ленінскай.
… Цень кладзецца на твар, калі ўспамінае вайну, голад, суп з крапівы і лебяды. А колькі працы каштавала аднаўленне не, не ўсёй народнай гаспадаркі, а толькі аднаго яе маленькага вінціка – друкарні раённай газеты. Не было на чым прывезці паперу з Віцебска, і яны, жанчыны, неслі рулоны на плячах, цягнулі волакам. “Бывала, разлахмаціцца тая папера, тады абразаем”, – Варвара Мяркур’еўна зноў усміхаецца і расказвае пра керагаз, на якім варылі бульбу ў рэдакцыі.
“Не хапала часу, каб схадзіць дамоў на абед, ды і што там есці, дык мы на рабоце паставілі керагаз і цёрку, бульбы наварым, рэдзькі натром, збегаем за смятанай – магазін быў, дзе цяпер райпо, і смачней абеду прыдумаць нельга”.
Цікава, што яна сёння памятае ўвесь працэс вёрсткі газеты, расказвае пра макет газеты, пра пункты і квадраты, пра шрыфты і калонкі. “А я і сёння магла б звярстаць” – кажа Мяркур’еўна, і мы ніколькі не сумняваемся.
У яе памяці захоўваецца нямала кур’ёзных выпадкаў з газетнага жыцця. На той час, калі здараюцца, яны здаюцца трагедыяй, і ўсю рэдакцыю ажно трасе ад дапушчанай памылкі ці якога недагляду. Але пройдзе час – і трагедыя пераўтвараецца амаль што ў анекдот. Дык вось адзін з такіх рэдакцыйных анекдотаў былы друкар расказала нам на сваім юбілеі.
Быў звычайны рабочы дзень. Вёрстка чарговага нумара падыходзіла да свайго завяршэння. Працэс гэты доўгі, карпатлівы: трэба было браць кожную літару з касы ручнога набору і складваць словы. Потым словы клаліся ў радкі – вузкія свінцовыя пласцінкі, і вярстальшчык уручную састаўляў іх у суцэльны тэкст… А калі памылка? Вось пра гэта і размова. Рэдактар заўсёды знойдзе памылкі ці прычэпіцца да якога слова, а ты перапраўляй. Вось і тут, у словазлучэнні “ён не шкадуе сябе на рабоце” рэдактар замяніў слова “работа” на “працу”. І ўсё б нічога, але выцягнуць з радка адну “работу” Мяркур’еўне не ўдалося, давялося спачатку выцягнуць “сябе”, потым хутка склала “працу”, паставіла і “сябе”, але ў спешцы неяк не заўважыла, што літара с адвалілася і засталася сіратліва ляжаць на стале…
Тыраж у 6 тысяч экзэмпляраў (сёння гэты тыраж для нас здаецца фантастычна зайздросным!) быў надрукаваны. А ў Мяркур’еўны быў адгул, ёй дазволілі ўзяць рэдакцыйны веласіпед, каб з’ездзіць па ўласных справах у Лоўшу. Але яе чамусьці з раніцы цягнула ў рэдакцыю. “Зайшла і не магу зразумець, чаму яны ўсе сядзяць і газету дзяўбуць?!”
Да адпраўкі на пошту першы нумар ужо надрукаванага тыражу чытаў рэдактар, ён і вычытаў, што ў словаспалучэнні “ён не шкадуе сябе на працы” не хапае літары с. Вядома, разумны чалавек зразумее, што гэта тэхнічная недакладнасць, але савецкая газета не мае права на такія недакладнасці.
Вось і сядзела ўся рэдакцыя, і “дзяўбла” ўручную літару с на кожны з 6 тысяч экзэмпляр (не пазайздросціш!).
Успаміны, здымкі, радасць сустрэчы. Час ляціць хутка. Вунь і 95 праляцела. А, здаецца, што толькі ўчора ёй было 16, і яна прыйшла ў рэдакцыю прасіцца на работу…
Здароўя Вам, Варвара Мяркур’еўна, сонечных светлых дзён! Дзякуй Вам за працу, за святло душы!
Аліна ПЯТРОВА.
Фота Наталлі ЧАРНІЧЭНКІ.
